مستندات نشان می‌دهد که صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (در هر قالب حقوقی که تعریف شده باشند) و در هر نقطه از جهان که ثبت شوند، تابع قوانین و مقررات محل ثبت خود هستند. ‌بنابرین‏، می‌توان گفت که کلیه قوانین، مقررات و الزامات نهادی-حقوقی ناظر به «فعالیت‌های شرکتی» برای این صندوق‌ها مترتب است.

۲-۱۰-۲ ارکان

ارکان اصلی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک که در اغلب این صندوق‌ها عمومیت دارند، به صورت زیر تعریف شده است. ارکان ذیل، مربوط به ساختار شرکتی صندوق‌های مشترک در ایالات متحده آمریکا بوده و مستند به منابع موجود می‌توان گفت که احتمالا در سایر نقاط جهان نیز با ساختاری مشابه، عملیاتی شده است.

۱٫ مدیران صندوق

صندوق‌هایی که به صورت بنگاه ثبت شده‌اند دارای هیات مدیره هستند. صندوق‌هایی که دارای ساختار حقوقی شرکت خصوصی هستند، دارای امنا می‌باشند.

۲٫ شرکت مدیریت

بیشتر صندوق‌ها فعالیت‌های خود را به تنهایی انجام نمی‌دهند؛ بلکه عملا در قالب خانواده‌ای از صندوق‌ها به کار خود ادامه می‌دهند. این خانواده به گونه‌ای سازماندهی شده که باید مجموعه مشخصی از خدمات را از شرکتی خاص دریافت کند که تجربه و تخصص اداره صندوق‌ها را در اختیار دارد. این شرکت را شرکت مدیریت می‌نامند. شرکت مدیریت (که ممکن است خودش به چندین نهاد حقوقی مجزا تقسیم شده باشد که هر کدام عهده‌دار فعالیت‌های خاصی هستند) و گروه صندوق‌هایی که کنترل آن ها را بر عهده دارد، معمولا با عنوان مجتمع صندوق‌ها نامیده می‌شوند. شرکت‌های مدیریت، عملا می‌توانند ماهیت‌های مختلف حقوقی یا سازمانی داشته باشند و نیز به صورت بنگاهی خصوصی یا عمومی اداره شوند یا حتی زیرمجموعه سایر سازمان‌ها باشند.
۳٫ تامین‌کنندگان خدمات فرعی

شرکت‌های مدیریت در ایالات متحده، غالب فعالیت‌های پشتیبان مورد نیاز صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک را ارائه می‌کنند. باید گفت که تقریبا تمامی این فعالیت‌ها را می‌توان در قالب قراردادهای مشخص، به اشخاص ثالث واگذار کرد. برخی از صندوق‌ها فعالیت‌هایی مانند حسابداری را خودشان انجام می‌دهند و بقیه را برون‌سپاری می‌کنند. برخی فعالیت‌ها مانند حسابرسی باید حتما به دلیل الزامات نهادهای قانون‌گذار، توسط اشخاص ثالث انجام شود. ‌بنابرین‏ ارائه خدمات. توسط اشخاص ثالث در این صنعت، بسیار قوام یافته است.

این اشخاص (یا خدماتی که ارائه می‌کنند) عبارتند از:

-مشاوران سرمایه‌گذاری: در بسیاری از گروه صندوق‌ها، شرکت‌های مدیریت عملا در کنار فعالیت‌های اجرایی خود، وظایف مشاوره سرمایه‌گذاری را هم انجام می‌دهند.

-مؤسسات نقل‌وانتقال اَسناد: موسساتی که وظیفه ایجاد، نگهداری و پردازش اطلاعات و درخواست‌های معاملاتی مربوط به سرمایه‌گذاران را بر عهده دارند.

-حسابداران صندوق.

– متولیان: قانون ۱۹۴۰ الزام خاصی دارد که به منظور صیانت و محافظت از دارایی‌های سرمایه‌گذاران در صندوق، اشخاص ثالث و با عنوان متولیان، باید این وظیفه خطیر را انجام دهند.

– بازرسان.

– شرکت‌های مشاوره و حقوقی.

– تحلیلگران مالی.

– نهادهای اعتبارسنجی.

۴٫ کارگزاران و سایر واسطه‌ها

کارگزاران در تعامل با صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، دو نقش مهم و البته مختلف را بر عهده دارند؛
الف) وقتی مدیر پورتفوی صندوق، اوراق بهادار را معامله می‌کند، کارگزاران و سایر واسطه‌ها باید به اجرای هر چه بهتر این فرایند کمک کنند. این امر در قالب زنجیره‌ای از تبادلات معاملاتی انجام می‌شود.

ب) در مقابل ارائه چنین خدماتی، صندوق‌ها مبتنی بر نوع اوراقی که معامله می‌کنند، خدمات کارگزاران را جبران می‌نمایند. در واقع، کارگزاران و سایر واسطه‌ها از این راه کارمزد (کمیسیون) دریافت می‌کنند.

باید توجه کرد که کارگزاران و واسطه‌های مالی، از محل فروش «سهام صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک» و «نگهداری دارایی» نیز کارمزدهای دیگری دریافت می‌کنند که در سه دسته عمده تعریف شده است؛

الف) هزینه های فروش ‌یک‌سویه که از محل معاملات خریدِ (سهام صندوق‌های سرمایه‌گذاری) حاصل می‌شوند،
ب) کارمزدهای همیشگی، مبتنی بر دارایی (که به کمیسیون‌های ۱-b12 معروف هستند) .
پ) هزینه های فروش که در نتیجه پرداختی‌های انجام شده برای بازخریدها ایجاد می‌شود.
ت) نهادهای مرتبط با صنعت

نهادهایی که با ابعاد گوناگون صنعت صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، تعامل دارند، عبارتند از؛
-انستیتو شرکت‌های سرمایه‌گذاری: بعد از تصویب قانون ۱۹۴۰، مدیران صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، با همکاری یکدیگر، قانونی را به تصویب رساندند که منجر به تأسيس انجمن ملی شرکت‌های سرمایه‌گذاری شد. این انجمن، کارکرد خود را معطوف به پیشبری و استفاده از ظرفیت‌های قانونی صندوق‌ها در تعامل با سازمان بورس و اوراق بهادار تعریف کرده بود. از سال ۱۹۶۱ این انجمن به انستیتو شرکت سرمایه‌گذاری، تغییر نام داد.

– انجمن ملی خدمات شرکت‌های سرمایه‌گذاری: این انجمن مربوط به مؤسسات و نهادهایی است که خدمات مورد نیاز صندوق‌های سرمایه‌گذاری را ارائه می‌کنند.

– فروم مدیران ارشد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک: این انجمن به پیشنهاد یکی از روسای سابق سازمان بورس و اوراق بهادار ایالات متحده تأسيس شد تا نهادی مستقل برای مدیران ارشد صندوق‌های سرمایه‌گذاری باشد.

۶٫ قانونگذاران

در حال حاضر، دو نهاد ملی وظیفه نظارت و پایش بر اجرای قوانین و مقررات مربوطه در ایالات متحده را به عهده دارند؛ سازمان بورس و اوراق بهادار و انجمن ملی فروشندگان اوراق بهادار.

۲-۱۱ ساختار بین نهادی

۲-۱۱-۱ ساختار بین نهادی در ایالت متحده

روابط بین نهادهایی که در صنعت صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک فعال هستند، در شکل (۱) ترسیم شده است. نهادهای واسط در این صنعت عبارتند از:

– نهادهای حاکمیتی و قانونگذاری

– بازار سرمایه

– ناشران اوراق بهادار

– سرمایه‌گذاران

– کارگزاران و سایر واسطه‌ها

– ارائه دهندگان خدمات فرعی

– نهادهای مرتبط با صنعت

– شرکت‌های مدیریت

– هیات مدیره.

همان‌ طور که در شکل ملاحظه می‌شود، عمده فعالیت‌ها و تبادلات انجام شده بین این نهادها مربوط به خرید و بازخرید سهام و تبادل دیون و انجام تسویه معاملات صورت گرفته می‌شود.

شکل ۲-۱ روابط بین نهادهای فعال در صندوق های سرمایه گذاری مشترک

۲-۱۱-۲ ساختار بین نهادی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک در کشور ایران

مستند به تجارب صنعت جهانی صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توان گفت که در کشورمان، نهادی که متولی مناسبات اجرایی و مکانیزم‌های ارائه محصولات و خدمات صندوق‌ها باشد (غیر از سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان نهاد حاکمیتی) عملا وجود ندارد.