• اینترنت^[۴۴]

افزایش دست­رسی به اینترنت، فرصت­های آموزشی با­ارزشی را ارائه می­دهد. اینترنت فرصت­های آموزشی به­ صورت فردی برای اکثریت افراد فراهم می­ کند و محیطی پویا است که طبیعت دست­رسی به دانش و دیگر خصوصیات آموزش عالی را تغییر می­دهد. آن­چه که امروز دانشگاه مجازی را از دانشگاه سنتی برجسته و جدا ‌کرده‌است، اینترنت و دسترسی به آن ‌می‌باشد (همان).

• شکاف دیجیتالی^[۴۵]

به نابرابری در دست­رسی به منابع فناوری ­های اطلاعاتی و ارتباطی اشاره دارد. عدم دست­رسی جامع برای عموم به شبکه­ های کامپیوتر و سایر فناوری ­های اطلاعات و ارتباطات مانند تلفن، موبایل، دورنگار و . . . اشاره دارد. این مشکل عموماً زمانی پیش می ­آید که بخشی از جامعه به علت مسائل مالی و اقتصادی و یا فقدان مهارت لازم توانایی دست­رسی به فناوری ­های اطلاعاتی را ندارد (اسماعیل­مناپ، ۱۳۸۸).

۲-۱-۱۲-۲: چالش­ها^[۴۶]

نیروهای تغییر دانشگاه­ها در تعدادی از چالش­های واقعی که دانشگاه­ها با آن روبرو هستند، و دربردارنده نیروهای اجتماعی هم­ساز عظیم­تر می­باشند تأثیر گذاشته­اند:

بهبود کیفیت، افزایش دسترسی، کاهش هزینه­ ها

زیرساختار و تجهیزات و هزینه­ های نگه­داری تنها آغازگر دوره ­های برخط هستند: کارمندان جدید، آموزش جدید و مقدار کار بیشتر را نیز باید به آن­ها افزود. یکی از مشکلات سیستم­ها میراث­داری سیستم­های قبلی است که بیشتر دانشگاه­ها در حال حاضر با آن روبرو هستند و مشارکت در یادگیری بر خط هزینه اضافی را برای آنان ایجاد می­ کند (ماسون، ۲۰۰۶).

تغییر نقش دانشکده/استاد­

در آموزش عالی قرن حاضر با پدیدآمدن سیستم­های مجازی و الکترونیکی نقش استاد نیز مجبور به تغییر است. نقش او در این نوع از آموزش، جنبه هدایت و پشتیبانی به خود گرفته و با انتقال دانش جایگزین می­ شود. در حال حاضر برخی شایستگی­های مهم مدرسان اموزش از راه دور ممکن است در آینده شامل موارد زیر باشد:

• • دانش عمیق ‌در مورد یادگیری، اصول و اجزای یادگیری منابع یادگیری در دسترس.

• • ایجاد تیم مهارت ­ها و توانایی‌های شبکه، برای کار گروهی اثربخش (برای مدرسان و یادگیرندگان) و برای پشتیبانی مشارکت در تدریس/راهنمایی و در یادگیری.

• مهارت‌های بین فردی توسعه یافته، یکدلی (داشتن توانایی گوش دادن و شناسایی ایده­ ها، اهداف و اهمیت دیگران) و مهارت‌های ارتباطی عالی (داشتن توانایی ابراز احساسات فردی، مدیریت ناسازگاری، پشتیبانی گروهی، و تحریک انگیزش) (هرنس^[۴۷]، ۲۰۰۶).

پشتیبانی یادگیری الکترونیکی

خدمات حمایتی برای دانشجویان برخط یک عامل اساسی برای موفقیت در یادگیری الکترونیکی است. یادگیرندگان برخط که به­ندرت یا هیچ­وقت به­ صورت فیزیکی در دانشکده حضور ندارند به دسترسی یکسان به منابع کتابخانه و خدمات فنی و اداری نیاز دارند. این مؤسسات بایستی دسترسی گسترده به منابع کتابخانه الکترونیکی و کارمندان را تضمین کنند. سهولت­های دیگری نظیر: پشتیبانی فناوری اطلاعات از طریق تلفن و کمک از طریق میزکار، تسلیم الکترونیکی ارزشیابی، و ثبت­نام برخط، مدیریت و آموزش نیز لازم هستند (ماسون، ۲۰۰۶).

چالش­های آماری آموزش

آمار با قرار دادن چندین چالش بزرگ در آموزش تغییر می­ کند:

• • آموزش برای افراد بیشتر در کشورهای درحال توسعه، اما در بسیاری از کشورها کم می­ شود.

• • آموزش با کیفیت بهتر در همه سطوح.

• • گسترش فرصت­های آموزشی بعد از پایان آموزش پایه.

• آموزش چندفرهنگی برای جوامع چندنژادی (هرنس، ۲۰۰۶).

انواع رهبری جدید سازمانی

نوآوری­های یادگیری الکترونیکی نیاز به تغییر در سبک رهبری و رویکردهای جدید در درون دانشگاه­ها دارند. رهبری اثربخش سازمان­ های آموزشی اهمیت خاصی در نگه­داری با طبیعت تغییرات دارد. رهبران دانشگاه در عصر دیجیتال به فهم فرهنگ سازمانی و رسیدگی به عدم توافق­های حتمی ناشی شده از این وضعیت نیاز دارند. سابق بر این آن­ها نیاز داشتند خودشان سواد فناوری اطلاعات بشوند و ارزش کار مشارکتی، و ارتباط را در همه سطوح سازمانی نشان دهند (ماسون، ۲۰۰۶).

• تجربه ساختاریافته به عنوان روش تغییر

«موضوع کلیدی در نظریه سازمان جدید تغییر سازمانی است. در تلاش پیدا کردن تئوری­ها و روش­های آشکار برای تغییر دانشگاه مفهوم سنتی از سازمان­ها جدا شده است. و تغییر سازمانی بر رویکرد تغییر عقلایی-فنی مبتنی بر برنامه­ ریزی و مدیریت تأکید دارد. در عوض، باید مدل تغییری که بر فرایند تغییر در جوانب انسانیی و اکتشافی تأکید می­ کند بازگردد (بروم^[۴۸]، ۱۹۹۵). در مطابقت با این، فرایند یادگیری فردی و گروهی کارکنان و دانشجویان دانشگاه باید به عنوان عنصر نخستین تغییر دانشگاه فراهم شده باشد» (لرنتسن، بی­تا).

جهانی سازی

چالش­های جهانی­سازی عبارتنداز:

• • کاهش نابرابری، فقر، حاشیه­نشینی و محرومیت.

• • ایجاد پیوند­های بهتر بین آموزش و اقتصاد منطقه­ای، و بین آموزش و جهانی سازی جهان کار.

• • مورد خطاب قرار دادن اثر اصول بازار و تغییر نقش ایالت در آموزش و برنامه­ ریزی و مدیریت آموزش.

• اطمینان از این که نیازمندی­های تحقیق کشورهای توسعه ­یافته، توجه لازم از سوی دانشمندان و محققان آن­ها را دریافت کنند (همان منبع).

۲-۱-۱۳: عوامل ایجاد یا علل پیدایش آموزش از راه دور در جهان

۲-۱-۱۳-۱: عوامل ایجاد یا علل پیدایش آموزش از راه دور در جهان

1. تشدید نیاز بشر به انواع یادگیری :

نیاز مبرم به آموزش­های مادام­العمر و اطلاعاتی، ضرورت ایجاد فرصت‌های برابر در ارائه آموزش­های دانشگاهی و عمومی

1. مشکلات موجود و رو به­تزاید آموزش­های حضوری رایج :

وجود متغیرهای متفاوت جمعیتی، جغرافیایی، اقتصادی، آموزشی و فرهنگی ناسازگار با آموزش­های رایج حضوری، تغییرات شتابان شرایط و پیچیدگی­های زندگی یادگیرندگان یا دانش ­آموزان

۰۳ ایجاد امکان برتر برای مهندسی آموزشی به منظور تأمین تکامل با تغییرات سریع تکنولوژیک و نفوذ عنصر رقابت در عرصه آموزش کشورها (صوقیان، ۱۳۸۴).

۲-۱-۱۳-۲: عوامل ایجاد یا علل پیدایش آموزش از راه دور در ایران

اگر تعمقی به ضرورتها و عوامل سوق­دهنده کشورمان به آموزش از راه دور داشته باشیم، متوجه می­شویم که به کارگیری این نظام آموزشی (خصوصاًً در آموزش متوسطه) به دلایل زیر صورت گرفته­است.

1. نیاز روزافزون وگسترده به آموزش

افزایش پوشش تحصیلی

تأمین آموزش مادام­العمر

1. وجود انواع ممنوعیت و محدودیت برای مخاطبین

ترک تحصیل اجباری

ترک تحصیل اختیاری

1. نارسایی سیستم سنتی رایج

عدم پوشش کامل در داخل

ناتوانی نسبتاً مطلق در خارج از کشور

1. فراهم بودن امکان فنی گسترش آموزش

سازوکارهای مهندسی آموزشی