گام ۱٫ محاسبه بردار مجموع وزنی: ماتریس مقایسات زوجی را در بردار ستونی «وزن نسبی» ضرب کنید بردار جدیدی را که به این طریق به دست میآورید، بردار مجموع وزنی بنامید.
گام ۲٫ محاسبه بردار سازگاری: عناصر بردار مجموع وزنی را بر بردار اولویت نسبی تقسیم کنید. بردار حاصل بردار سازگاری نامیده میشود.
گام ۳٫ به دست آوردن lmax، میانگین عناصر برداری سازگاری lmax را به دست میدهد.
گام ۴٫ محاسبه شاخص سازگاری: شاخص سازگاری به صورت زیر تعریف میشود:
n عبارت است از تعداد گزینههای موجود در مسئله
گام ۵٫ محاسبه نسبت سازگاری: نسبت سازگاری از تقسیم شاخص سازگاری برشاخص تصادفی به دست میآید.
نسبت سازگاری ۱/۰ یا کمتر سازگاری در مقایسات را بیان میکند(مهرگان،۱۳۸۳،ص۱۷۳-۱۷۰)
فصل چهارم تحلیل داده ها
۴-۱مقدمه
آنچه در مرحله تجزیه و تحلیل مهم میباشد این است که محقق باید اطلاعات و داده ها را در مسیر هدف تحقیق، پاسخگوئی به سئوالات تحقیق و نیز ارزیابی فرضیه های خود مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. در این فصل ابتدا یافته های تحقیق، روش ها و چگونگی انجام آن ها آورده می شود و در پایان جمع بندی بیان میگردد.
۴-۲ تعیین شاخص های پیچیدگی مالیاتی در ایران
به منظور اندازه گیری و اولویت بندی شاخص های پیچیدگی مالیاتی در ایران از روش تصمیم گیری با معیار های چندگانه ( MCDM ) استفاده شد که از بین این روش ها از تحلیل AHP مخفف عبارت ANALYTICAL HIERACHY PROCESS به معنی فرایند تحلیل سلسله مراتبی استفاده گردید. با توجه به این روش ابتدا باید شاخص ها و زیرشاخص ها مشخص شود و ساختار سلسله مراتبی تشکیل گردید بدین منظور با توجه به ادبیات موضوع ۷ زیرشاخص (پیچیدگی قانون گذاری،پیچیدگی راهنمایی های مربوط به پرداخت مالیات،تعداد مالیات پردازان،ریسک کناره گیری،هزینه تقبل مالیات،هزینه های اجرایی برای دریافت مالیات، توانایی مالیات پردازان) شناسایی گردید که در ۳ زیرشاخص اصلی (قانونگذاری، کارایی، بهره وری منابع) قرار می گیرند. سپس پرسشنامه ای با ۲۴ گویه (برای هر شاخص ۴ گویه) با یک طیف لیکرت ۵ تایی از “خیلی کم” تا “خیلی زیاد” طراحی گردید. این پرسشنامه برای تعیین شاخص های مؤثر بر مالیات مستقیم به کار می رود و فقط بین اساتید دانشگاه و کارشناسان خبره پخش می شود.
برای روایی محتوایی پرسشنامه مذکور از نظرات اساتید راهنما و مشاور استفاده گردید و جهت پایایی از روش آلفای کرونباخ برای هر یک از ابعاد استفاده شد. پس از توزیع پرسشنامه و جمع آوری داده ها و انجام این آزمون برای هر شاخص نتایج در جدول زیر آورده شد.
شاخص
مقدار آلفای کرونباخ
پیچیدگی قانون گذاری
۰٫۷۶۶
پیچیدگی راهنمایی های مربوط به پرداخت مالیات
۰٫۶۹۰٫
تعداد مالیات پردازان
۰٫۶۵۵
ریسک کناره گیری
۰٫۶۶۴
هزینه تقبل مالیات
۰٫۷۲۰
هزینه های اجرایی برای دریافت مالیات
۰٫۷۵۳
توانایی مالیات پردازان
۰٫۷۲۵
جدول ۱-۴ آلفای کرونباخ زیرشاخص ها
با توجه به خروجی نرم افزار SPSS نتیجه ی آزمون کرونباخ برای تمامی ابعاد بیشتر از ۰٫۶۵ به دست آمده که نشان دهنده پایایی مناسب پرسشنامه است. در مرحله بعد برای هر یک از زیرشاخص ها (سوالات پرسشنامه) آزمون t-test به صورت زیر انجام شد.
فرض صفر: میانگین بیشتر از ۳ است. (اهمیت شاخص متوسط به بالا)
فرض یک: میانگین کمتر یا مساوی ۳ است. (اهمیت شاخص کمتر از متوسط است)
پس از محاسبات لازم به وسیله ی نرم افزار SPSS خروجی زیر حاصل گردید.
شاخص
آماره T
مقدار Sig دو دنباله
پیچیدگی قانونگذاری
۲٫۰۷۰
۰٫۰۵۰
راهنمایی های مربوط به پرداخت مالیات
۱٫۴۸۴
۰٫۰۷۸
تعدد مالیات پردازان
۴٫۰۸۲
۰٫۰۰۰
ریسک کناره گیری
۶٫۳۳۴
۰٫۰۰۰
هزینه تقبل مالیات
۲٫۵۳۲
۰٫۰۱۹
هزینه اجرایی دریافت مالیات
۳٫۵۰۱
۰٫۰۰۲
توان مالیات پردازان
۳٫۰۱۹-
۰٫۰۰۶
جدول ۲-۴ نتایج آزمون t برای زیرشاخص ها
در جدول بالا اگر مقدار t مثبت باشد و مقدار sig/2 (نصف مقدار sig)، کمتر از ۰٫۰۵ (سطح اطمینان ۹۵%) باشد. آن شاخص تأثیرگذار محسوب میگردد در غیر این صورت حذف میگردد. بنابرین از بین ۷ شاخص موجود ، شاخص توان مالیات پردازان به علت منفی بودن مقدار t حذف گردید و ۶ مورد باقی ماند. این ۶ شاخص در ۳ شاخص قانونگذاری، کارایی و بهره وری منابع قرار می گیرند.
بنابرین مدل سلسله مراتبی این تحقیق به صورت زیر است.
پیچیدگی مالیات
بهره وری منابع
قانون گذاری
کارایی
تعدد مؤدیان
پیچیدگی قانونی
پیچیدگی راهنمایی
ریسک کناره گیری
هزینه های تقبل
هزینه های اجرایی
نمودار ۱-۴ ساختار سلسله مراتبی شاخص ها و زیرشاخص ها
در گام بعدی برای هر یک از شاخص ها نسبت به هدف (پیچیدگی مالیات) و برای زیرشاخص ها نسبت به شاخص ها جداولی مشابه جدول زیر طراحی گردید و به خبرگان جهت مقایسه زوجی ارائه گردید.
۴-۳ مقایسه بین شاخص ها نسبت به هدف
پیچیدگی مالیات
قانونگذاری
کارایی
بهره وری منابع
قانونگذاری
۱
کارایی
۱
بهره وری منابع
۱
جدول ۳-۴ مقایسه زوجی بین معیارها و هدف
-
- – McKerchar Margaret ↑
-
- – Tax Complexity ↑
-
- -Ulph ↑
-
- – Slemrod, Joel and Nikki Sorum ↑